Als opgeleid literatuurwetenschapper vind ik het leuk om de hersens van anderen ook te verrijken met de kennis die ik tijdens mijn studie heb opgedaan. Vandaag bespreek ik het begrip
intertekstualiteit, een van mijn favoriete begrippen. Als ik het herken in een boek, dan voel ik me daardoor altijd extra slim en belezen ;) Kort gezegd is het 'de complexe wijze waarop een tekst in verband staat met andere teksten en zijn betekenis aan deze relatie ontleent: elke tekst is een knooppunt in een netwerk van andere teksten' (
Het leven van teksten, Brillenburg & Rigney, 2006).
Geen enkele tekst staat op zichzelf. Elk verhaal, gedicht, toneelstuk, wat dan ook, heeft links naar andere teksten. Heel breed gezien bijvoorbeeld valt alles binnen een bepaald genre of gaat een tekst over een bepaald thema. Zoom je verder in, dan kan een boek een moderne uitwerking zijn van een ouder thema, of kan een personage in een boek een ander boek aan het lezen zijn.
Zelf hou ik erg van de verhalen van Jane Austen, en daarom vind ik het ook leuk om vervolgens weer boeken te lezen die met Jane Austen te maken hebben. Zo heb ik laatst
First Impressions van Charlie Lovett gelezen. Alleen al de titel verwijst naar
Pride & Prejudice, want dit is de werktitel die Austen aan dit boek had gegeven. De hoofdpersoon is zelf ook een 'Jane Austen enthusiast', het boek gaat over een manuscript van Jane Austen, en de hoofdpersoon heeft te maken met twee jongemannen, zoals Elizabeth te maken had met Wickham en Darcy. Veel linkjes dus, die leuk zijn om te herkennen! Andere voorbeelden van boeken die intertekstueel verbonden zijn met de verhalen van Jane Austen zijn
Cassandra's Sister van Veronica Bennett,
Emma van Alexander McCall Smith,
Longbourn van Jo Baker,
Dear Mr. Knightley van Katherine Reay en
Finding Colin Firth van Mia March. Dit laatste boek staat via de BBC verfilming uit 1995 met
Pride & Prejudice in verbinding, waarmee je dan weer bij het begrip
intermedialiteit terecht komt. En dit is nog maar een kleine greep uit de ontelbare voorbeelden van het netwerk rondom Jane Austen. Ik heb er een hele 'shelf' aan gewijd op mijn Goodreads en Hebban account!
Een ander leuk voorbeeld van intertekstualiteit is
The Book of Lost Things van John Connolly, waarin de twaalfjarige David in de wereld van mythes en sprookjes terechtkomt. Connolly maakt in dit gebruik van een van de varianten van intertekstualiteit, namelijk de
parodie. Dit is de welbekende komische hervertelling van een tekst. Hoewel het boek zelf niet als komedie bedoeld is, zijn de variaties van de sprookjes die hij in het verhaal verweven heeft zeer vermakelijk.
Meestal worden boeken een stuk leuker als je de intertekstualiteit erin kunt herkennen. Zo las ik laatst
The Eyre Affair van Jasper Fforde, wat denk ik echt een minder leuk boek is als je
Jane Eyre van Charlotte Brontë niet kent. Ook verwijst hij vaak naar de boeken van Charles Dickens, die ik niet heb gelezen. Zo motiveert intertekstualiteit me ook om andere boeken te gaan lezen, want ik denk dat ik nu een hele laag van betekenis heb gemist in Ffordes boek.
Heb jij laatst een boek gelezen dat in verbinding stond met een ander verhaal dat je kende? Of heb je een ander leuk voorbeeld van intertekstualiteit? Laat het me weten in de comments!
Reacties
Een reactie posten