[recensie] Thinking, Fast and Slow

‘Buy it fast, read it slowly. It will change the way you think.’ Dat staat er op de achterkant. Ik heb het boek niet snel gekocht (gekregen van een vriendin), maar wel langzaam gelezen. En het heeft zeker mijn denken beïnvloed.



Titel: Thinking, Fast and Slow
Auteur: Daniel Kahneman
Uitgever: Penguin Books
Aantal pagina’s: 499 inclusief noten, appendices, indices etc. Ca. 415 pagina's hoofdtekst.
Begonnen met lezen: 2 november 2016
Uitgelezen: 10 mei 2019
Aantal dagen: 919
Pagina’s per dag: 0,45 (gerekend met 415 pagina's, want de noten en dergelijke heb ik niet gelezen) Dit is nu officieel het boek dat ik het langzaamst heb gelezen sinds ik een account op Goodreads heb.

Kahneman beschrijft in dit boek hoe je denken in twee systemen is verdeeld: een snel, intuïtief systeem, en een langzaam, rationeel systeem. Zo zwart-wit als ik het nu stel is het natuurlijk niet: de auteur neemt je in vijf delen mee door verschillende aspecten van het menselijk denken, waarin hij uitlegt hoe de systemen beïnvloed worden. Hij vertelt daarbij over veel onderzoeken die door hem, zijn collega’s en zijn studenten zijn uitgevoerd en die soms tot bizarre ontdekkingen hebben geleid.

Mensen denken wel dat ze rationele keuzes kunnen maken, maar dit blijkt in de praktijk erg tegen te vallen. Ze worden van alle kanten geprikkeld met allerlei informatie, die, zelfs wanneer deze informatie niets met de te maken keuze te maken heeft, hier invloed op heeft. Zo moesten twee groepen proefpersonen een bepaalde hoeveelheid schatten. Voordat ze dat deden, kregen ze een zogenaamd random getal te zien. De proefpersonen wisten dat het een random getal was en niets te maken had met de schatting die ze moesten maken. De ene groep kreeg een laag getal te zien, de andere groep een hoog getal. Wat bleek? Het random getal had invloed op de schatting die gemaakt moest worden!

Een ander interessant onderwerp dat werd aangesneden: terrorisme. Stel, er is onlangs een zelfmoordenaar in een bus geweest in jouw stad. De dagen, weken, maanden daarna zul je een angst blijven voelen wanneer je in de buurt van een bus bent en zul je deze proberen te ontwijken. Dit is echter een irrationele angst wanneer je erover nadenkt: de kans dat er nog een aanslag wordt gepleegd is waarschijnlijk even groot als voor de vorige aanslag. Sterker nog, de kans is op dat moment waarschijnlijk zelfs kleiner dan daarvoor. En toen ontweek je bussen toch ook niet?

https://svgsilh.com/image/1751138.html
Ik las dit hoofdstuk een paar dagen voordat er in Utrecht iemand in een tram een aantal mensen had neergeschoten. De dag na de aanslag moest mijn vriend met dezelfde tram reizen. Dit gaf me een onprettig gevoel, maar toen ik er nogmaals over nadacht, en me dit hoofdstuk herinnerde, voelde ik me al wat beter. De kans dat gelijk de dag na de aanslag nog een gek om zich heen zou gaan schieten, was toch wel erg klein. Het was eigenlijk een dag als alle andere: de kans dat de tram in een verkeersongeluk terecht komt is veel groter, en daar maakte ik me toch ook niet druk om?

Kahneman geeft je een andere kijk op het leven: hij laat zien welke factoren je leven beïnvloeden, waardoor je je er meer bewust van wordt. Dit betekent niet dat je daarna immuun bent voor deze invloeden: de proefpersonen hierboven die een schatting moesten maken, wisten ook dat het getal dat ze zagen random was, maar ze lieten zich er toch door van de wijs brengen. Wel geeft het boek je een net wat kritischere blik op bepaalde zaken. Kahneman leert je hoe je keuzes vanuit een ander perspectief kunt benaderen. Bij nieuwsartikelen waar ze bepaalde percentages noemen, is het goed om je ook te bedenken wat de absolute waarden zijn. Wanneer ergens wordt genoemd dat 90% van de mensen een bepaalde ziekte overleven, bedenk dan ook dat 10% van de mensen de ziekte niet overleeft. Dit lijkt een open deur, maar toch sla je deze stap vaak over in je denken wanneer deze informatie niet aan je gepresenteerd wordt. Je beeld verandert erdoor.
W.H. Dickinson, Sky Noir Photography


Een leuke toevoeging aan het boek zijn de quotes aan het einde van elke hoofdstuk, die de theorieën die net zijn besproken, in een dagelijkse context plaatsen: ‘They want people to be worried by the risk. That’s why they describe it as 1 death per 1,000. They’re counting on denominator neglect.’ Het boek raakt vaak aan het dagelijks leven, maar soms wordt het ook te abstract. In het vierde deel van het boek, ‘choices,’ gaat het naar mijn mening net wat te lang door over mensen die in experimenten keuzes moeten maken tussen x% kans op het winnen van 1000 euro, of minder dan x% kans op het winnen van 5000 euro. Daar liep ik echt op vast.

Het advies op de achterkant, ‘read it slowly’, is een goeie: lees zo nu en dan een aantal hoofdstukken uit dit boek. Laat je uit het veld slaan door de irrationele manier waarop de hersenen blijken te werken. Leer opnieuw keuzes maken, probeer je niet te laten beïnvloeden door de manier waarop informatie aan je gepresenteerd wordt. Zoals in de Economist geschreven werd: ‘Kahneman has shown that we are not the paragons of reason we assume ourselves to be.’



Reacties